Mỗi năm qua đi, tất cả gia đình Việt Nam đều háo hức đón chào một năm mới với nhiều ước vọng mới – Một năm sung túc, ấm no, đủ đầy. Và đây cũng là lúc tất cả chúng ta hoài niệm về những ký ức đẹp, nhớ về ông bà tổ tiên.
Trong mỗi gia đình thì mâm ngũ quả ngày tết tất yếu phải có. Dù nhà giàu hay là khó khăn, dù gia đình nhiều thế hệ hay những cặp gia đình mới cưới thì trong không gian sống luôn luôn phải trưng bày một mâm ngũ quả để đón chào một năm mới.
Với người Việt, việc trưng bày mâm ngũ quả như là truyền thống, là phong tục. Mâm ngũ quả thể hiện ước nguyện cầu mong một năm nhiều tốt đẹp và đồng thời còn bày tỏ lòng biết ơn của thế hệ con cháu dâng lên ông bà tổ tiên.
Lúc bà nội tôi còn sống, mỗi năm tôi hay cùng nội tôi trang trí bàn thờ và trưng bày mâm ngũ quả. Nội dặn dò: mãn cầu, dừa lửa, đu đủ, xoài và sung là những loại quả không thể thiếu đối với nội. Nội nói, với người miền Nam của mình thì ko được trưng bày cam và chuối nhưng với người ngoài Bắc thì ngược lại. Nội nói người miền Bắc là bắt buộc phải có nải chuối vì nải chuối như bàn tay mẹ, nâng niu, che chở cho con cháu, giúp con cháu một năm trải qua nhiều tốt đẹp.
Nhiều năm qua đi, mỗi lần tôi trưng bày mâm ngũ quả tôi đều nhớ đến nội. Có năm tôi trưng bày mâm ngũ quả tone màu tím với chủ đề Hoài Niệm. Mâm ngũ quả gợi tôi nhớ đến nội và hình ảnh những người bạn của nội trong đội quân tóc dài năm xưa.
Trong dịp Tết Nguyên đán, trên ban thờ mọi nhà không thể thiếu được mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả ngày Tết phải được bày biện đúng theo các phong tục truyền thống để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh. Dưới đây là những sai lầm bạn cần tránh khi bày mâm ngũ quả ngày Tết để đón nhiều may mắn trong dịp năm mới hơn nhé.
Ngày Tết, trên bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình người Việt sẽ không thể thiếu được mâm ngũ quả, trước là để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, sau là để cầu mong một năm mới sung túc hơn, thịnh vượng hơn. Tùy vào mỗi vùng miền khác nhau mà cách bày mâm ngũ quả cũng sẽ theo đó mà thay đổi tuy nhiên, ai cũng muốn bày biện một mâm ngũ quả sao cho đẹp mắt và thể hiện được thành ý của gia chủ. Để làm được như vậy thì bạn cần tránh những sai lầm khi bày mâm ngũ quả ngày Tết dưới đây.
1. Không hiểu hết ý nghĩa của các loại quả
Ở ngoài Bắc, mâm ngũ quả tức là mâm bày 5 loại quả khác nhau, tương ứng với ngũ hành. Theo quan niệm phương Đông, mâm ngũ quả cần có đủ các màu đen, đỏ, xanh, trắng, vàng tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Trong mâm ngũ quả thì không được thiếu nải chuối và phải sử dụng chuối xanh. Màu xanh này được coi là Hành Mộc. Nải chuối xanh có hình dạng như bàn tay, nâng đỡ các quả bên trên, ngụ ý cho sự đùm bọc, che chở và hòa hợp. Chính vì thế mà trên mâm ngũ quả, chúng ta luôn thấy nải chuối được đặt ở dưới cùng để bao bọc các loại quả khác.
Giữa nải chuối, người ta thường đặt một quả bưởi hoặc quả phật thủ màu vàng (tượng trưng cho Hành Thổ) với mong muốn cầu phúc lộc cho gia đình mình. Những loại quả khác như quýt, táo, ớt chín đỏ sẽ được xen kẽ xung quanh. Trên mâm ngũ quả, những quả có màu đỏ, chẳng hạn như dưa hấu, ớt đỏ, táo đỏ, lựu… tượng trưng cho Hành Hỏa, còn những quả có màu trắng, sáng như quả roi, quả đào… tượng trưng cho Hành Kim. Hiện nay thì số lượng các loại hoa quả, trái cây rất phong phú đa dạng nên ngoài những loại quả chính để bày vào mâm ngũ quả kể trên thì bạn có thể bày biện thêm nho mọng, hồng xiêm…
Khác với mâm ngũ quả miền Bắc thì mâm ngũ quả miền Trung khá đơn giản, không cầu kỳ bởi vùng đất nơi đây khá cằn cỗi và sản sinh ra ít loại hoa quả hơn. Các loại quả thường thấy trên mâm ngũ quả của người miền Trung bao gồm: chuối, dưa hấu, dứa, sung, cam, quýt, thanh long, mãng cầu.
Còn mâm ngũ quả miền Nam thì sao? Người miền Nam rất coi trọng việc bày mâm ngũ quả để thể hiện ý nghĩa riêng. 5 loại quả thường được chọn để bày trên mâm ngũ quả bao gồm: mãng cầu, dừa, đủ, xoài, sung, khi phát âm sẽ đọc tương tự như câu “cầu vừa đủ xài sung” với mong ước một năm no đủ, yên ấm.
Bên cạnh đó, trên mâm ngũ quả của người miền Nam cũng có những loại quả khác nhau tượng trưng cho các ý nghĩa khác nhau như: quả đào với ước muốn thăng tiến, quả táo to, đỏ tượng trưng cho sự phú quý; hồng, cam, quýt là sự thành đạt; dưa hấu, bưởi là sự may mắn; quả trứng gà với ý nghĩa cầu sức khỏe, tiền bạc…
2. Rửa quả sạch sẽ để bày mâm ngũ quả
Nhiều người sau khi mua hoa quả về để bày mâm ngũ quả thường rửa rất cẩn thận để quả được sạch, bóng và đẹp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi rửa quả như vậy, nước có thể đọng lại ở chỗ núm quả khiến quả sớm bị thối. Để hạn chế hiện tượng này, bạn có thể dùng khăn giấy tẩm ít nước để lau sạch bên ngoài quả là được. Nếu quả bưởi bị mốc xanh hay ố vàng thì bạn có thể hòa một ít nước vôi và chấm khăn vào đó để lau lên quả bưởi. Như vậy, bạn vẫn có được một mâm ngũ quả sáng bóng mà không sợ quả bị đọng nước, thối.
3. Chọn mua quả chín
Thường thì trước đêm 30, trên bàn thờ gia tiên đã phải có mâm ngũ quả được bày biện cẩn thận. Vì thế mà các gia đình sẽ tiến hành sửa soạn mâm ngũ quả vào ngày 29 hoặc ngày 30. Khi đó thì việc chọn mua hoa quả phải tiến hành sớm hơn, thường là từ 27, 29. Chính vì thế mà nếu muốn mâm ngũ quả có thể để được vài ngày thì bạn không nên chọn mua những loại quả quá chín vì đến lúc đó, quả có thể bị chín quá, bị héo, ủng. Bạn hãy chọn mua những quả đã già nhưng chưa chín. Riêng với chuối, bạn cần phải mua nải xanh để chuối đủ cứng cáp, khỏe mạnh thì mới nâng đỡ những loại quả khác được.
4. Bày hoa, thực phẩm khác lên mâm ngũ quả Tết
Hiện nay, các loại hoa quả, trái cây đa dạng và phong phú hơn trước rất nhiều nên người ta cũng không câu nệ cứng nhắc ngũ quả chỉ gồm 5 loại quả nữa mà có thể bày nhiều loại quả hơn. Tuy nhiên, cần chú ý rằng: mâm ngũ quả thì chỉ bày quả chứ không nên đặt thêm hoa hoặc bất cứ thực phẩm nào khác.
Nguồn ảnh: Đỗ Quang
