5 bài học dạy con mà Gia Cát Lượng gửi gắm cho con cháu thông qua 2 bức thư ngắn đã trở thành tiền đề cho phương pháp dạy con của các bậc phụ huynh thời nay, dù là ai cũng nên biết để không phải hối tiếc về sau.
Gia Cát Lượng tên tự là Khổng Minh, hiệu là Ngọa Long tiên sinh, là nhà chính trị, quân sự kiệt xuất của Trung Quốc trong thời Tam Quốc.
Gia Cát Lượng là một nhà ngoại giao cự phách, là bậc hiền triết vô cùng nổi tiếng. Ông được đánh giá là một trong những chiến lược gia vĩ đại và xuất sắc nhất trong thời đại của ông. Cuộc đời của ông là vì nước vì dân, khắc phục bản thân để phụng sự công chúng, và đã để lại tấm gương tốt cho hậu thế.
Trong việc dạy dỗ con cái, ông dạy con cái phải có chí hướng cao xa. Lời dặn dò của Gia Cát Lượng trở thành tiền đề cho việc dạy dỗ con cái của phụ huynh thế hệ sau này. Một người cần phải có chí hướng cao thượng lớn lao, ngưỡng mộ những bậc thánh hiền, từ bỏ ham muốn và tất cả những gì cản trở sự tiến bộ của một người.
Chỉ có đi theo con đường đó, anh ta mới có thể đạt được hoài bão và chân chính thay đổi từ bên trong. Một người phải có thể thích ứng với mọi hoàn cảnh, không để tâm đến bề ngoài, lắng nghe người khác, từ bỏ ngờ vực và tính hẹp hòi. Khi ấy, người đó chẳng phải lo rằng mục đích không đạt được.
Kỳ thực, nếu một người không mạnh mẽ và kiên định, tâm hồn không thành thật khảng khái, thì anh ta sẽ không thành công, bị cuốn theo thói tục, trở nên tầm thường và bị ràng buộc bởi dục vọng. Người như vậy sẽ vĩnh viễn là hạng phàm phu tục tử, hay thậm chí trở thành người dung tục.
Tận dụng thời gian
Phải khẳng định một điều rằng: Thời gian là thứ tài sản vô giá mà khi mất đi rồi sẽ chẳng lấy lại được.
Do đó, Gia Cát lượng mới căn dặn con mình: “Tuổi tác trôi qua, ý chí hao mòn theo năm tháng, thì cuối cùng sẽ như cây khô lá úa mà thôi, không có ích gì cho xã hội. Đến lúc đó ngồi trong góc nhà đau buồn than thở có ích gì đâu?”.
Thời thanh xuân quý giá nhưng sẽ trôi qua rất nhanh, sức lực và tinh thần của con người cũng suy yếu dần theo tuổi tác. Nhân lúc còn trẻ hãy tự mình theo đuổi thành công, hãy nắm bắt những cơ hội phát triển để khi về già không phải hối tiếc sao “tuổi xuân chẳng 2 lần thắm lại”.
Học không ngừng để cải thiện bản thân
Gia Cát Lượng nói: “Học tập cần phải chuyên tâm ý chí, để phát triển tài năng thì cần phải học tập khắc khổ. Không nỗ lực học tập, thì không thể phát triển tài trí; không xác định rõ chí hướng thì không thể thành công trong học tập”.
Kỳ thực, việc học là vô cùng quan trọng, không thể nói rằng ta đã học đủ hay chưa. Càng học nhiều thì lại càng thấy ta biết ít. Việc học tập là cả đời, thế nên các bậc phụ huynh cần tạo cho trẻ em sự hứng thú với học tập, tìm tòi và rèn luyện tính kiên trì ngay từ những ngày đầu tới trường.
Bài học về chữ “Tĩnh”
“Phẩm hạnh của người đức tài toàn vẹn, là dựa vào nội tâm an tĩnh, tinh lực tập trung để tu dưỡng thân và tâm; là dựa vào tác phong giản dị để bồi dưỡng phẩm đức. Không xem nhẹ danh lợi thế tục thì không thể xác định được chí hướng của bản thân; thân tâm không tĩnh lặng thì không thể có lý tưởng cao xa”.
Gia Cát Lượng nói rằng, tâm phải tĩnh thì mới có thể tu dưỡng, nếu không con người dễ bị đánh bại bởi gièm pha, lung lay ý chí. Thế nên, ngay từ nhỏ, trẻ em nên được rèn luyện khả năng tập trung, nên học chữ “tĩnh” trước khi bắt đầu học những tri thức khác.
“Tĩnh” cũng bao gồm cả khả năng kiểm soát bản thân và tiết chế cảm xúc. Gia Cát Lượng viết: “Nói năng tùy tiện và nóng nảy cáu gắt thì không thể bồi dưỡng tính tình”.
Bài học về sự thành thật
“Nếu một người không mạnh mẽ và kiên định, tâm hồn không thành thật khảng khái thì anh ta sẽ không thành công, bị cuốn theo thói tục, trở nên tầm thường và bị ràng buộc bởi dục vọng” là những gì mà Gia Cát Lượng khuyên dạy về tính trung thực trong bức thư gửi cháu mình.
Người trung thực luôn biết mình phải dừng lại ở đâu, sẽ hiếm khi sa đà vào cám dỗ cuộc đời. Một đứa trẻ nhất định phải được giáo dục nghiêm khắc về tính trung thực, thành thật thì mới có thể nên người.
Thích nghi với mọi hoàn cảnh
Thích nghi với mọi hoàn cảnh là khả năng được hình thành qua thời gian dài rèn luyện. Gia Cát Lượng dặn dò con cháu: “Một người phải có thể thích ứng với mọi hoàn cảnh, lắng nghe người khác, từ bỏ tính ngờ vực và hẹp hòi. Khi ấy, người đó chẳng phải lo rằng mục đích không đạt được”.
Cuộc sống là vô cùng khắc nghiệt, sẽ không ai có thể đoán trước được những gì khó khăn, giông bão đang chờ ta phía trước. Vì thế, việc học cách đối diện với khó khăn, với môi trường là vô cùng quan trọng. Những đứa trẻ được rèn luyện như vậy sẽ có khả năng giao tiếp và thích nghi rất tốt, rất có ích cho cuộc sống học tập và làm việc sau này.
